Afgelopen herfst sprak ik af met een oud-collega uit de horeca, een reislustige twintiger met een groot hart voor de kunsten, die ik een jaar niet had gezien. In dat afwezige jaar heeft ze rondgereisd door Zuidoost-Azië, naar eigen zeggen veel tijd doorgebracht in haar eentje, en mijns inziens te veel in de diepste krochten van het internet. Ik vertelde haar het heuglijke nieuws dat ik voor het eerst zwanger was, zij vertelde minstens zo enthousiast over haar ontdekking van David Icke.
David wie? Een beroepscomplotdenker die proclameert dat een kleine ‘elite’ alle macht in handen heeft en onze maatschappij een illusie is. Maar er is zoveel meer; volgens mijn oud-collega is Greta Thunberg een actrice, zijn we nooit naar de maan geweest, en verkoopt de NOS, waar ik nota bene stage liep, de grootste larie van het land. Mijn bloeddruk was die periode uitzonderlijk laag door mijn zwangerschap, dit moet het enige moment zijn geweest dat hij piekte.
Ze vroeg waarom ik ineens zo’n agressieve houding jegens haar had, en zei betuttelend: ‘Ik snap dat het moeilijk is om dit allemaal voor het eerst te moeten horen.’ Please, we hebben dit al-le-maal al eens moeten horen van een of andere wietverslaafde op een of ander huisfeest toen we nog jong en onbezonnen waren. Het enige verschil is dat het ditmaal ging om een yoga praktiserende millennial die ik tot dat moment aan mijn kant schaarde. Maar ze had wel gelijk: ik was boos. Ik hield onze afspraak kort, probeerde zo luchtig mogelijk afscheid te nemen en in de metro naar huis fulmineerde ik stilletjes door.
Wat me vooral raakte, begreep ik later, is dat ze de traditionele media afschilderde als nep. Dan denk ik: makkelijk praten. Ga dan lekker zelf naar landen waar het oorlog is, oorlogen die je afschildert als ‘fictief’, en je leven wagen om verslag te doen. In talloze landen riskeren collega’s, schrijvers en journalisten, hun vrijheid en hun leven om medeburgers over onrecht, corruptie en allerlei ellende te kunnen informeren. En hoe reageren wij daarop, in een westers land waar bijna alles mag en kan?
Een groeiende groep kijkt neer op de journalistiek, besteedt liever uren van hun weinig kostbare tijd aan YouTube en Twitter, om zichzelf vervolgens ‘verlicht’ te wanen en met zichtbaar plezier het bloed onder andermans nagels vandaan te halen.
Het enige lichtpuntje dat ik overhield aan onze afspraak, geef ik toe, is dat toen ik naderhand met iemand anders een historisch boek besprak, me weer eens afvroeg: wat waren eigenlijk de bronnen van de auteur? Daarmee wil ik niet zeggen dat er na onze afspraak een ‘zaadje’ in mijn hoofd is geplant, maar ik ben het er natuurlijk mee eens dat je bronnen kritisch moet bekijken. Wie niet?
Zaterdag 4 juli besteedde de Volkskrant terecht veel aandacht aan complotten en ik hoopte dat iemand in het bijzonder deze special nauwkeurig zou lezen. In interviews en essays werden complottheorieën van weleer besproken, evenals algoritmes op sociale media die tal van gedachtekronkels veroorzaken of versterken, en wat de beste omgang is met complotdenkers.
Dat laatste heb ik gaandeweg zelf ontdekt. In eerste instantie nam ik afstand van deze studente. Tijdens mijn zwangerschap stuurde ze me lieve berichten en nadat ik bevallen was, kregen we per post een mooi cadeau voor onze pasgeboren dochter.
Vooruit, ik geloof in tweede kansen, en zo bevonden we ons onlangs op een zomerse dag op een uitgestorven Amsterdams terras. Het was meteen raak; mevrouw wilde wel knuffelen, ik niet. Mevrouw wil geen coronavaccin, ik wel. Dit keer wist ik mijn decorum echter te bewaren en ging ik niet vol gas de discussie aan: ik liet het erbij dat onze meningen nu eenmaal verschillen.
Tegelijkertijd kon ik de terloopse beledigingen niet langer tolereren; ditmaal betrof het niet journalisten, maar zorgmedewerkers, onder wie mijn hardwerkende moeder die behoorlijk ziek is geweest door dit ‘nepvirus’. En dan heb ik het nog niet eens over het bagatelliseren van de sterfgevallen, en dat we kennelijk een tweede golf gaan krijgen waarin veel kinderen slachtoffer zullen worden, waardoor meer mensen zich genoodzaakt zullen voelen om zich te laten vaccineren; allemaal onderdeel van het meesterlijke plan van Bill Gates. Bemoedigende woorden voor een kersverse moeder.
Hoewel ik het knap vind dat veel kranten-, televisie- en radiomakers hun ergernis inslikken en deze ‘andersdenkenden’ aan het woord laten, is mijn grens bereikt. Ik probeer mensen niet te veroordelen; sommigen maken het je wel heel moeilijk.
Ela Colak is journalist.
